Van Philipp Znidar

Brasília - Voormalig Braziliaanse president Jair Bolsonaro (70) is veroordeeld tot meer dan 27 jaar gevangenisstraf wegens een poging tot staatsgreep.

De meerderheid van de vijfkoppige kamer van het Hooggerechtshof sprak de 70-jarige schuldig, zoals de live‑tv‑uitzending donderdag (lokale tijd) liet zien. Hiermee is Bolsonaro de eerste voormalige president van Brazilië die veroordeeld is voor een staatsgreep.

Bolsonaro zelf verscheen niet persoonlijk op de beschuldigingsbank. Sinds begin augustus verblijft hij onder huisarrest wegens overtredingen van opgelegde voorwaarden.

De uitspraak van het vonnis stond oorspronkelijk gepland voor vrijdag. Omdat er bij het Hooggerechtshof nog hoger beroep kan worden aangetekend, wordt de gevangenisstraf niet onmiddellijk uitgevoerd. Een aanvechten van het vonnis wordt volgens deskundigen echter als onwaarschijnlijk beschouwd.

Volgens de aanklager en de rechters had Bolsonaro na zijn verkiezingsverlies eind 2022 samen met militairen en bondgenoten een staatsgreep tegen de regering van zijn linkse opvolger Luiz Inácio Lula da Silva (79) gepland.

Het doel was om een noodtoestand uit te roepen en nieuwe verkiezingen af te dwingen – maar Bolsonaro kreeg geen steun van het militaire leiderschap.

Op 8 januari 2023, enkele dagen na Lulas aantreden, bestormden aanhangers van de rechtspoliticus het Congres, het Hooggerechtshof en het presidentiële paleis in Brasília.

Hoewel Bolsonaro die dag niet in Brazilië, maar in de VS was, beschuldigt de rechtbank hem van een indirecte betrokkenheid bij de gebeurtenissen. Bovendien zou Bolsonaro op de hoogte zijn geweest van moordplannen tegen Lula, vicepresident Geraldo Alckmin (72) en rechter Alexandre de Moraes (56).

Bolsonaro’s verdediging wimpelde de beschuldigingen gedurende het hele proces af en betoogde dat er geen overtuigend bewijs bestond voor een betrokkenheid van Bolsonaro bij een omverweringsplan.

Zijn advocaten spraken van een “politiek proces” waarin hun cliënt geen eerlijke kans had gekregen. Ze wezen daarbij op opperrechter Moraes, die zowel een centrale rol in het onderzoek speelde als zelf werd genoemd als vermoedelijk doelwit van de coup‑plannen. Hierdoor zou een “voorgevooroordeeling” door de rechtbank onvermijdelijk zijn geweest.

Bolsonaro werd niet alleen veroordeeld voor een poging tot staatsgreep, maar ook voor gewelddadige afschaffing van de democratische rechtsstaat, deelname aan een criminele organisatie, beschadiging van beschermd cultureel erfgoed en vandalisme.