Van Julia Kilian

Berlin - Toen de Rolling Stones in Berlin landden, ging er al een reputatie aan hen vooraf. Mick Jagger (nu 82) draagt een zonnebril terwijl hij met zijn bandleden op luchthaven Tegel aankomt.

De Britse muzikanten zouden op 15 september 1965 op het Waldbühne‑podium moeten spelen – een concert dat de geschiedenis in zal gaan. Want er zouden zware rellen uitbreken.

Het televisie‑nieuws sprak van een “beeld van verwoesting”. “Het Waldbühne en de omgeving leken op een slagveld”, luidde het bericht, dat je vandaag in de ARD‑mediabibliotheek kunt terugkijken.

Kort daarvoor hadden de Britten hun eerste concert in Duitsland in Münster gespeeld; in Dublin hadden fans het podium bestormd. Het is het jaar waarin de Stones met “(I Can’t Get No) Satisfaction” de hitlijsten bestormen en ook de Beatles enorm in de belangstelling staan. Ook in het naoorlogse Duitsland, waar lange tijd de schlager de boventoon voerde, verandert er iets.

Ongeveer 20.000 fans verzamelden zich 60 jaar geleden bij het Waldbühne. Sommigen zouden het podium hebben bestormd en de Stones hun optreden na slechts een paar nummers hebben beëindigd, aldus het boek “Berlin. Stadt der Revolte”. De organisator doof het licht en de situatie loopt uit de hand.

“De idyllisch gelegen locatie bood een beeld van verwoesting”, zei men later op televisie. “Na het optreden van de Rolling Stones hadden halfgroeiende jongeren systematisch en met bijna krankzinnige voldoening bankjes verwoest, hekken omvergeblazen, latten gebroken en lantaarns omgegooid.”

De straatreiniging, zo luidt het in de historische tv-rapportage, moest maar liefst 25 kubieke meter papier verwijderen. “Drukwerk waarop de voordelen van het hardste lint ter wereld sensationeel werden geprezen.”

Jongeren zouden vóór en na het concert het S‑bahnverkeer hebben geterroriseerd. 85 personen zouden zijn gearresteerd en 87 personen gewond geraakt, waaronder 26 politieagenten. De schade, zo werd destijds gezegd, zou in de honderdduizenden lopen. De Waldbühne werd pas jaren later weer gerenoveerd.

Een muzikant die destijds in een voorband speelde, zag de vernietiging. “Je moet je eerst even knijpen,” vertelt Olaf Leitner van Team Beats Berlin in de rbb‑reeks “Berlin – Schicksalsjahre einer Stadt”. “Zij maken de Waldbühne kapot?” De aanblik was ook fascinerend. Vervolgens kwam het onderwerp aan de orde dat er iets met de jeugd veranderde. “Je merkte het: er breekt iets.”

De rellen behoren tot de gebeurtenissen die volgens sommigen een keerpunt markeerden. “De strijd om de Waldbühne was meer dan een uitbarsting van jeugdig frustratie,” schrijft Sven Goldmann in een bijdrage voor de Bundeszentrale für politische Bildung.

Terugkijkend staat het voor een vroeg, symbolisch beladen moment in het escalerende conflict tussen een autoriteitsgelovige naoorlogse samenleving en een opkomende generatie, analyseert hij. De jongere generatie zocht haar uitdrukking niet alleen in muziek en kleding, maar steeds meer ook in verzet tegen politieke autoriteiten en maatschappelijke normen.

Na de rellen geeft binnenminister Heinrich Albertz een televisie‑interview. De SPD‑politicus draagt een stropdas, legt zijn handen gevouwen in zijn schoot en buigt zijn hoofd lichtjes. Was er overwogen om het evenement om veiligheidsredenen te verbieden? Want er zouden ervaringen uit binnen‑ en buitenland zijn geweest.

"Ja, dus ik zeg eerlijk: ik heb er goed over nagedacht of ik het niet gewoon moest verbieden," zegt Albertz. "Als ik het dan niet heb gedaan, was dat dus het nemen van een risico." Hij geloofde dat het buiten in de frisse lucht en met een beetje regen vriendelijker zou verlopen.

De regen, zegt de presentator, had men toch kunnen bijspuiten – met de opgevoerde waterkanonnen. Was de politie te terughoudend geweest? Hij wil zich bij de beoordeling terughoudend opstellen, antwoordt Albertz. Het zou een onredelijke eis zijn geweest om agenten voor zo’n doel in te zetten. "We zijn dus voor al die onzin verantwoordelijk." Ook in de DDR worden de rellen in West‑Berlijn besproken en in het midden van de Koude Oorlog voor eigen doeleinden gebruikt.

De Stones worden een van de grootste bands uit de geschiedenis en keren nog een paar keer terug naar de Waldbühne. Laatst in 2022. Ze worden daar nog steeds gevierd. De Waldbühne blijft helemaal.